De Kloeze Wijhe

Patiëntenboek uit 1841 als ondergrond behang!

laatste wijziging zaterdag 06 december 2014

Op zondag 5 februari 2006 ontving ik van de heer L. Zijderveld uit Wijhe onderstaande email:

Tijdens één van mijn digitale speurtochten vond ik uw stuk over de Zwolletak. Interessant voor mij, niet omdat ik banden heb met uw familie maar omdat ik zo meer te weten kom over de vroegere bewoners van mijn huis. Ik ben namelijk sinds dit jaar de eigenaar van een mooi oud huis in Wijhe. Op jouw pagina vond ik een oude foto van mijn huis (foto rechts met links op de hoek het huis De Cloeze); tijdens eerdere zoektochten was ik de benaming Kloeze (of Cloese, Kloese, Cloeze) al eerder tegengekomen.

De naam Kloeze is overigens ouder dan het huis zelf. Er heeft op dezelfde plek eerder een huis met die naam gestaan; wanneer dat is verdwenen weet ik niet maar het huidige pand wordt gedateerd rond 1870. Met uw stukje wordt mijn informatie bevestigd dat een van de eerste bewoners (of wellicht de eerste) een arts was. Deze arts had ook inwonend personeel; je kunt het je nu haast niet meer voorstellen maar er zijn nog sporen gevonden dat de “kelder” van dit dijkhuis ooit bewoond geweest is door een gezin.

Bij de grootscheepse renovatie in 1987 is heel oud behang verwijderd. Dat werd vaak op enkele lagen oud papier bevestigd. Dat papier is in dit geval heel bijzonder want het lijken bladzijden te zijn uit het patiëntenboek van een arts. Ik heb een paar fragmenten daarvan in mijn bezit; ze dateren uit het jaar 1837.

Mocht u over nog meer informatie, vindplaatsen of wellicht foto’s uit deze periode beschikken, dan houd ik me zeer aanbevolen!

Voordat Hendrik Krooneman in Wijhe arts werd, was Ubbo Petrus Tjaden daar de medicinale doctor. Hij overlijdt op 80-jarige leeftijd in 1878 te Zwolle. Het lijkt zeer waarschijnlijk dat Tjaden ook in de Cloese gewoond heeft. Hendrik woont pas vanaf 1875 te Wijhe. De bladen uit het patiëntenboek kunnen zullen dus mogelijk van Tjaden zijn. In de (kadastrale)archieven in het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle moet na te gaan zijn wie de eigenaren zijn geweest sinds de invoering van het Kadaster.

Uit de overlijdensadvertentie blijkt dat in 1795 de in Wijhe geboren (gedoopt 27-11-1757) Arnoldus Ernst Theodoor Buno daar woonde. Hij is gehuwd met Isabella Helena barones van Voorst en is in 1807 afgekeurd voor militaire dienst (ritmeester) wegens slecht zichtvermogen. Op 11 maart 1845 overlijdt Buno op 87-jarige leeftijd te Deventer. Bij de invoering va het Kadaster in 1832 is hij eigenaar van de Cloese.

Van Hendrik Krooneman en zijn gezin weten we o.a. het volgende:

I.1        Hendrik KROONEMAN, officier van gezondheid 3e klas voor het leger in Tandjong Pandang te Ned. Indië. Geboren op 30‑09‑1839 te Zwolle. Geboortedatum in Militairen stamboeken Officieren Oost‑Indische leger 1830‑1910 deel 17 inv.nr 399 folio 65: 13‑09‑1839. Overleden op 07‑05‑1902 te Wijhe op 62‑jarige leeftijd. De kosten van zijn begrafenis bedragen 135,35. Benoemd als kweekeling bij 's Rijks Kweekschool voor militaire Geneeskundigen te Utrecht: 01‑09‑1857. Benoemd tot officier van Gezondheid der 3e klasse bij de militaire geneeskundige dienst van het leger in Oost‑Indië bij Z.M.besluit No.61:10‑07‑1861 en à la suite van het Koloniaal Werf Depot geplaatst. Vergunning verleend voor het afleggen van het examen van vroedmeester bij disp. dd 23‑08‑1861. Geëmbarkeerd te Rotterdam aan boord van het schip Frans en Elize den 19‑12‑1861. Gedebarkeerd te Batavia den 28‑04‑1862. Geplaatst bij het garnizoen Hosp te Ngawie: 28‑05‑1862. Benoemd tot officier van gezondheid 2e klasse 17‑10‑1866.Op zijn verzoek eervol uit de militaire dienst ontslagen met vergunning om de aan die rang verbonden Uniform te blijven dragen: 3‑08‑1870. Sinds 1871 arts op het eiland Billiton. Uit het Ned. Indië stamboek ambtenaren deel W folio 269: " Kennisgeving dd. 3 maart 1877 nr 47: eervol ontslagen officier van gezondheid den 2e klasse van het leger van N.I. laatstelijk civiel geneesheer te Billiton. Zijn verzoek tot eene tegemoetkoming of eene gratificatie afgewezen". Keert in Augustus 1875 met zijn gezin terug naar Nederland en vestigt zich als praktiserend geneesheer te Wijhe (Overijssel)" Woonde in huize "de Cloeze" bovenaan de Nieuwendijk hoek De Brabantse Wagen te Wijhe. Op 25‑01‑1889 maakt Notaris van Beusekom te Wijhe een inventaris op die een waarde vertegenwoordigt van ƒ 23.475,‑.

De foto links laat de dokterspraktijk van Hendrik Krooneman (achter zijn bureau) te Wijhe zien. Zijn dochter Hendrika Maria is de apothekersassistente.

Ondertrouwd op 21‑11‑1861 te Dordrecht , gehuwd op 22‑jarige leeftijd op 05‑12‑1861 te Dordrecht (getuige(n): Johannes de Mandt, 69jr, koopman en kassier, oom van de echtgenoote; Jan van Roosendaal Jr, 75 jr, particulier, neef van de echtgenoot,) met Johanna de MANDT, 24 jaar oud, geboren op 16‑07‑1837 om 01.00 uur te Amsterdam, overleden op 05‑01‑1889 om 15.00 uur te Wijhe op 51‑jarige leeftijd. Dochter van Augustinus de MANDT, Winkelier, en Ribca Elisabeth Augusta ALVARES. In een familieadvertentie van 23‑12‑1861 : "Voor de bewijzen van belangstelling in ons HUWELIJK betuigen wij onzen opregten dank.".

Uit dit huwelijk:

1.         Johanna Cornelia (Anna) KROONEMAN, geboren op 25‑10‑1862 te Tandjong Pandang (Ind). In een Nederlandse courant verscheen een familieadvertentie met de tekst: "Voorspoedig bevallen van eene welgeschapene dochter J.Krooneman‑de Mandt. Ngawi, Residentie MAdion, 25 October 1852". Overleden op 26‑12‑1950 te Voorburg op 88‑jarige leeftijd, begraven op 30‑12‑1950 te 's Gravenhage. Begraafplaats Nieuw Eik en Duinen te 's Gravenhage. Woonde : sinds oct. 1902 tot aan haar overlijden op tweede Kerstdag 1950 in de Koniginnelaan 44 te Voorburg. Haar persoonlijke huishoudster was C.de Wit.

2.         Hendrika Maria KROONEMAN zie II.3 .

3.         Henriette (Jet) Billitonia KROONEMAN, geboren ca    1877 te Tandjong Pandang (Ind). Woonde voor haar huwelijk in Wijhe en in 1944 met haar man te Den Haag. Ondertrouwd op 15‑04‑1897 te 's Heer-Arendskerke , Wijhe, gehuwd op 29‑04‑1897 te Wijhe met Antonie (Teun) de GROOT, arts, geboren op 18-10-1868 te Beverwijk, woonde voor zijn huwelijk in Ouder Amstel. Leent van zijn schoonvader Hendrik Krooneman op 1‑10‑1901 een bedrag van ƒ 14.294,‑, interest 3%. Zoon van Arie de GROOT, bouwkundige, en Leonora Dorothea WESSELMAN. Zijn na hun huwelijk gaan wonen in huize "Wijhezicht" te Wijhe. In het naastgelegen "het Koetshuis", waar o.a het rijtuig en paard was ondergebracht, woonde ook de koetsier/huisknecht en zijn vrouw. Zij was tevens hulp in de huishouding. Bij de intrede van de auto werd Horsman chauffeur. Toen de familie naar "Holland" (Den Haag) verhuisde, ging het echtpaar Horsman‑Schouwenburg mee.

II.3      Hendrika Maria (Mary) KROONEMAN, geboren op 11‑06‑1873 te Tandjong Pandang (Ind), overleden op 11‑07‑1944 te 'sGravenhage op 71‑jarige leeftijd, begraven op 14‑07‑1944 te 's Gravenhage, begraafplaats Nieuw Eykenduynen. woonde sinds sept 1911 tot aan haar overlijden in 1944 in de 2e Schuytstraat 224 te 's Gravenhage. Gehuwd op 29‑jarige leeftijd op 03‑06‑1903 te Wijhe met Gerardus Jacobus de GROOT, 30 jaar oud, Boekhandelaar, geboren op 24‑08‑1872 te Beverwijk, zoon van Arie de GROOT, bouwkundige, en Leonora Dorothea WESSELMAN.

Bedankt voor deze uitvoerige informatie. De puzzelstukjes vallen nu op hun plaats!

Uit mondelinge overlevering weet ik dat “mijn” huis en het gemeentehuis van Wijhe (genaamd Wijhezicht) vroeger met hun tuinen aan elkaar grensden (inmiddels ligt daar een complete woonwijk tussen!). Nu ik zie in het parenteel dat twee dochters met twee broers getrouwd zijn en dat de andere dochter op Wijhezicht zou hebben gewoond. Een leuke toevoeging!

Overigens lijkt deze Krooneman wel de eerste bewoner te zijn, gezien het moment waarop hij zich in Wijhe vestigt. Wat hij achter het behang heeft geplakt is inderdaad ouder; wellicht van een voorganger of andere collega.

Ik heb nog geen foto’s van deze fragmenten. Ze zijn slecht leesbaar dus dat is even experimenteren maar ik zal proberen ze voor je te maken.

Op de website www.watwaswaar.nl is op een kaart van 1832 de Kloeze in Wijhe terugvinden (Overijssel - Wijhe - sektie F - perceel 56).

De foto’s van de praktijkboekfragmenten vallen tegen. Ik wil het daarom anders doen; ik heb er een paar en wil ze best met je delen. Als je me een postadres mailt stuur ik ze naar je toe.

De ontvangen fragmenten scan ik en zend de resultaten, met vermelding van de oorsprong, naar het HCO. Zij antwoorden:

Via mijn collega ontving ik acht gescande afbeeldingen uit een 19^e eeuws artsenboek. Het HCO heeft zeer zeker belangstelling voor de originele bescheiden. Er zijn weinig notities van artsen uit de 19^e eeuw overgeleverd. Dus deze bescheiden zijn van belang voor bestudering van de geschiedenis van de farmacie. Ik zou het bijzonder op prijs stellen als de heer Zijderveld bereid is om de archiefstukken aan het HCO te schenken. Wilt u met hem contact opnemen?

Nadere bestudering van de namen die op de fragmenten van het patiëntenboek te lezen zijn leert me dat het gaat om veeal inwoners van Wijhe of de overzijde van de IJssel. Namen die er op voorkomen zijn o.a. Drevus Brummel, Mej. (Margarita Willemina) Buno, Hendrikus Doornbos bij van Marle in Marle, (Izaac) Douglas, Hofmeijer, Holthuis, van der Linde, G. Lochtenberg, Lummert Kolshoorn bij Heerde, van Marle (overkant), weduwe Oosterwijk, H. Reinders (Vorgten), Atty Steenbergen, J. Velthuis, W. van Velthuis, Westerhof, Zonnenberg .

Ik vind het leuk dat deze informatie bij het HCO zo welkom is. Ik wil zelf enkele fragmenten bewaren, uit belangstelling voor mijn “eigen” geschiedenis, dus jouw idee van een digitale scan spreekt mij wel aan. Ik neem een dezer dagen contact op met het HCO om af te spreken hoe we dit gaan regelen.