Testament van Ritske Jaersma

In de Friese Testamenten tot 1550, een uitgave van de Fryske Akademy / Fries Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde in 1994 en via internet te raadplegen , is het testament van Ritskje Jaersma opgenomen dat hij op 24 februari 1539 opstelde.

In nomine Domini, amen.

Int jaer OnsHeren dusent vyfhondert neghen en dertich, op den fier en twintichsten

5 dach februarii, soe heb ick, heer Ritske Jaersma, cranck synde van lichaem, nochtans wel van verstant, leggende in myn huys op myn cranckbedde, overgeleyt ende bedacht hoe datter ghien dinck sekerer sy dan die doot, ghien dinck onsekerer die uure des dodes, waerdoer ist dat ick met guede ende voersigtige deliberatie ende vrye wille een dispositie gemaect ende geordineert heb twischen God ende myn ziele ende conscien

10 tie van myn tytelyke gueden ende vaderlyke eerf voer myn testament ende leste wille offte bygheerte, welcker dispositie ick onverbrekelyk wil geonderholden hebben, gelyck men een testament ofte laeste wille in allen maneren inter vivos ende nae die rechten behort te onderholden, ter eeren Gods ende myn ziele zalicheyt, te vermyden mede nae myn doot alle twist ofte onfrede welck by schult ende versumenisse myns

15 oprysen mocht doer myn achtergelaten erven, in maneren naeghescreven. In den eersten bespreeck ick God almachtich myn siell, van hem ontfanghen, opdat die geest syn wederomganck mach hebben totten Heer, daerse van hem ghecomen is, ende myn lichaem tho rusten by myn patroon Sinte Willebrort op die gheweyde plaets, thoeleggende doer vrye wille hem uutmyn gueden dree goltguldens, hierenboven dree

20 buken, te bevestighen in die sacristye, als by naemen Jacobus Faber, Decretales met Summa Pisani. Item myn twee pastoren ytlyken een dicke penninck voer legaten, begherende zy my willen holden in die memorie. Item die jongherpriester in myn plaets comende, twintich stuvers. Item die vier bidden orden ytlyck XX st., die crucebroren desghelyx. Item die

25 ghemeenen priesteren doer die grietenye westerzyde Pasens elckerlyck IIII stuvers. Item die cloesteren thoe Syon ende thoe Hweert elck een tonne groningher bier, ende een ort golts ter eeren Godes in die sacrestye. Item bukenen om in die grietenye voersn alst gewoentlyck is. Item heer Johannes thoe Metselwier myn beste tabbert, heer Gabba Dixtera enen silver lepel. Item ses goltgulden den armen om Godes wille, die

30 dree thoe die beganckenisse ende die ander dree thoe maenstondt, elckerlyck drie bottyes als sy misse doen, ende desghelycx des vrydaghes tganse jaer doer. Item vermits die heilighe kerck erve sy van priestelyke gueden diewelcke sy op haren benefitien overwinnen, ende ick eet ofte niet daerop overghewonnen heb, soe legghe ick nochtans thoe die kercke, mits te vrien in die consciencie, die timmeringhe

35 die ick ghedaen hebbe int huys angaende tbenefitie, behalven die steen ende XVI enckelgulden die my ghegheven syn te hulp, mits thuys verbrant sy geweest, als ick daerop quame ende ghien huys vonde.Voert legghe ick Margarete, myn suster thoe Syon, vier goltg. renthen toe die ses die zy heeft thaer lyffstondt, ende nae haer doot wederom thoe strecken tot die rechte

40 erven. Voert legghe ick thoe Aeltyen, myn broers kint, thien goltgulden jaerlix, waerdoer ick begheer ende wil hy mede the schole sal gaen ende leeren. Item beth Rompk, myn broders dochter, thien goltg. renthen, Teth, myn broders dochter, ses goltgulden. Item disse voers. tho[***] en besproken renthen angaende personen, Margareta, myn suster, Aeltye, Rompk ende Tetz voers., sullen gaen uut dat guet thoe

45 Medwert, doch dat Rompk en Tetz haer besproken renthe sullen strecken, nae doot myns broeders Syoerdt, thot ghelyke deelschap harer dree voers., te verstaen dat sy 303 dree alsdan sullen wesen ghelyke erven, te weten van sum ses en twintich goltgulden, haer beprekinghe voers. Desghelyx die vier thoegheleide gulden Margarete, myn suster voers., sampt mede haer ander renthen, nae haer doot ghelyck te deelen. Welck renthen ick, haer Ritska voers., nochtans niet thoestaen of machtich make eenich der

50 personen voers. te boeren, ter tyt thoe voldaet geschyt sy luyt testament ofte leste wille tegenuoerdich, ende betaelt zyn schulden ende onschulden, doer my achtergelaeten. Voert soe hebbe ick een kynt, Margareta genoempt, twelck ick begheere ende wille hebben sal acht pondematen lands, van welck dree pondematen legghen op Holwarde meeden, gheheeten in Jellinghe marrhem, twee gras opt Meent worp, sampt die steed

55 by Jebbema huys, daer nu ter tyt Hume op woent, twee pondematen zaedtlands welcke Claes Pieters hiervoertyts in syn bruykinghe ghehadt heeft, ende een gras op Topsma worp. Welck lant voors. ick toelegghe myn kint, Margrete voers., ter tyt toe sy thoe buckueste gecomen is ende haer wel regeert, ende dat puyr uut gratie ende om Gods wil, van welcken oeck voerbenoemde landen sy usufructum sal hebben terstondt nae

60 myn doet. Ende alst kynt voers. thoe buckueste gecomen is als voers., disse voers. Landen wederom thoe strecken thot ghelyke deelscip Aeltye, Rompk en Eet voers., als tot die rechten erven. Item oftet gheboerde dattet tkynt voers. off quaeme voer benoemde tyt voers., desghelyx allsoe [***]. Hierenboven legghe ick thoe tsulfst kint voers.fyftich goltgulden in reedt gelt, welcke peninghen my believet ghestelt te syn in

65 Sybrant Idzes handen, ter tyt oeck thoe dat kint tot voerbenoemde tyt gecomen sy, alsoe dat ick dat Sybrant voers. betrouwe van harten mede thoe te sien mit dat kint voers. Ende als bequaemer tyt neven tkint voers. omghekomen zy, alsdat Sybrant voers. opbrenghen sal summa van ontfangen peninghen voers., en tkindeke voers. Ytlyke profyt solde moeghen boeren van bruykinghe der peninghen voers., dat stelle ick

70 tot moderatie ende redelyckheit Sybrants voers. Item desse vyftich goltgulden voers. sullen voeraff gaen, ende staen op te boren uut dat guet ofte renthe toe Medwert, eer Margareta, myn suster, Aeltye, Rompk ende Eet voers. haer besproken renthen hierboven machtich sullen wesen the [***] tkint voers. middelder tyt daeraff quaeme [***] penninghen voersz. mede te strecken in [***].

75 Origineel (A) noch afschriften voorhanden.

Onvolledig afschrift: B (19de eeuw, naar A?). RAF, Collectie Murray Bakker, inv. nr

56, Copiarium p. 150-151.