De oorsprong van de Jaersma's

laatste wijziging zaterdag 30 maart 2013

Uit het Register van Recessen 1525 - 1528: 

'Her Rykske Jarsma, praebendarius ecclesie sancti Willibrordi in Holwert … van Vrieslant geboren duer resignaci Martini Alberti, heeft in possessie geweest negen jaer. Fiat praesentacio'

In het boek "Noordelijk Oostergo. Dongeradelen" van Herma M. van den Berg (uitgave Staatsdrukkerij, 1983) wordt in de beschrijving van de Hervormde Kerk van Holwerd het volgende vermeld:

Onderstaand artikel vond ik in het Vaderlandsch Woordenboek, samengesteld door Jacob Kok en in 1789 door J. Allart te Amsterdam uitgegeven en gedigitaliseerd door Google. Ook hieruit blijkt de oorsprong van de Jaersma's in Holwert te liggen.

Jaersma, naam van een Geslagt in Friesland, thans gevoerd bij eenige leden van den deftigen burgerstand, doch welken voormaals hoogadelijke persoonen, voorstanders der Vrijheid tegen het Spaansche dwangjuk, gedraagen hebben. Als zodanig vindt men vermeld Aleph Jaersma, mede ondertekenaar van het Verbond der Edelen, en die, daarom door den Hertog van Alva, hoewel vrugteloos, te Antwepen gedagvaard wierdt. Reeds zo vroeg als in het begin der Dertiende Eeuwe wordt genoemd, uit dit Geslagt, Vilco Jaersma, als Schrijver van de heldendaaden van den Edelen Eelco Liaucama, bij welken, gelijk ook bij andere Grooten, hij, in dien tijd, in ’t Heilige Land, den post van Geheimschrijver bekleedde. Nog vindt men genoemd Aeitze Jaersma, Zoon van Siverd, of Sjoerd Jaersma, overleeden den eersten  Februarij des Jaars 1561, en van Popk Hoitsma. Aeitze tradt in het huwelijk, eerst met Rixt Roorda, vervolgens met Yda Hania. Uit eene deezer vrouwen liet hij naa Rixt Jaersma, van welke, volgens zommigen, nog afstammelingen zouden in weezen zijn. Hij storf den dertienden Maij de Jaars 1574, hij wierdt te Holwerd begraaven. Aanmerkelijk is het, dat die heden (1789) , in Friesland, in den burgerstand, den naam van Jaersma voeren, juist in dit Dorp of deszelfs nabuurschap woonen. De gissing hunne afkomste van meergemelden Aeitze Jaersma ontvangt hier door eenige waarschijnlijkheid. Nog ontmoeten wij eenen Sipke Jaersma, in April des Jaars 1825 oveleeden .

Het is dus niet verwonderlijk dat in Holwerd en omgeving meerdere Jaarsma's opduiken zonder dat nu nog te achterhalen is  hoe die naamsverwantschap is ontstaan. Eén van hen is Trijntje Pieters Jaarsma die omstreeks 1715 te Holwerd geboren is. Het wordt nog lastiger als nakomelingen van schijnbaar verschillende Jaarsma families met elkaar trouwen. Vandaar dat hiernaast twee parentelen  zijn weergegeven: Jaarsma Holwerd en Dirk Sakes Jaarsma. Deze Dirk Jaarsma ontleent zijn achternaam aan het landgoed Jaarsma waar hij een pachter van was. We lezen  namelijk in het floreen register van 1778 het volgende over Jaarsma: De kinderen van Abe Pijtters eigenaar en Durk Sackes gebruiker, groot 77 pondemaat , bezwaard met 26 ½ floreen.  Een kleindochter van Dirk Sakes, Dieuwke Goffes de Boer (1796-1837), trouwt op 14-05-1818 met Simon Oeges Jaarsma  (1795-1849). Diverse leden van deze gezinnen worden omstreeks 1823 in de Doopsgezinde gemeente van Holwerd gedoopt.

Over Holwerd staat in hetzelfde woordenboek (deel 21) geschreven:

Holwert, een Dorp in Friesland, in de Grieternij Westdongeradeel, in het Kwartier van Oostergoo, op eenen uithoek der Provincie, niet verre van de zo genaamde Wadden, tegenover het Eiland Ameland. Van binnen is het Dorp fraai bestraat, en voorzien van verscheiden zindelijke burgerwooningen. De Kerk der hervormden is, voor eenige jaaren, geheel vernieuwd. Zij oeffenden, in den tusschentijd, hunnen Godsdienst in de Vergaderplaats der Doopsgezinden, die hier vrij talrijk zijn, en, ’t geen ten platten Lande, onder die Gezinte, niet zeer algemeen is, bediend worden door eenen Leerling van het Kweekschool te Amsterdam. Te Vischbuurt en Blij, twee nabuurige Dorpen, moet hij ook den Dienst waarnemen. Voor het gebruik hunner Predikplaatze ontvingen de Doopsgezinden, van hunne Hevormden Dorpsgenooten, naa den voleindigden Kerkbouw, ten geschenke, twee Zilveren Bekers, om bij het Heilig Avondmaal gebruikt te worden. Een Bijschrift, in de Bekers gegraveerd, ademt den Geest zo wel van verdraagzaamheid als van erkentelijke dankbetooninge. Eene aanzienlijke State, bij het Dorp, Brandstede, of anders Ailva-State genaamd, pronkende met een vierkanten Toren, wierdt gebouwd door Hessel Mekema, Baron van Ailva, Kolonel van een Regiment Voetvolk, in dienst van den Staat, en Gouverneur van Koeverden. De State dient nog heden (1789) ter wooninge voor den Grietman van het Gewest.

In het stemkohier van 1689 zijn te Holwerd de stemgerechtigde goederen Jaarsma en Klein Jaarsma opgenomen, ieder met 1 stem. De eigenaren van Jaarsma zijn de kinderen van de heer Cornelius Bosman (½ stem) en secretaris Henricus van Wyckel (½ stem). Deze laatste is ook mede eigenaar van de Jaersma Zathe te Anjum. Klein Jaarsma is eigendom van Jacob Dirxs te Amsterdam (¼ stem), Aucke Dirxs te Holwerd (¼ stem), de kinderen van de overleden Rixt Dirxs (¼ stem) en Hittie Wessels, vrouw van Willem Klases (¼ stem). Aucke Dirxs i decurator. Het goed is in gebruik bij Sjoerd Jackles. In Ternaard is ook een Jaarsma-goed waarvan de eigenaar Sicco van Goslinga (1664-1731), grietman van Franekeradeel, is. Gebruiker is Pyter Lieuwes. 

Op Clein-Jaarsma was omstreeks 1675 Oege Willems, zoon van Willem Jurriens en Siouck Johannea, boer. Hij was op 13 april 1673 getrouwd met Trijntie Alberts, dochter van Albert Lourens en Janke Jacobs

In 1847 gingen tussen de 700 en 800 Nederlanders onder leiding van Dominee Hendrik Pieter Scholte naar Noord-Amerika. Ze wilden hier een nieuw bestaan opbouwen met godsdienstvrijheid. Na allerlei omzwervingen arriveerden ze in de staat Iowa. Hier bouwden ze een nederzetting genaamd Pella: Stad van Toevlucht. in 1892 emigreert Conelis Jaarsma uit Ternaard naar deze plaats. Inmiddels is Pella uitgegroeid tot een welvarend stadje met 10.000 inwoners. De Nederlandse erfenis wordt nog steeds in ere gehouden. Dit gaat van de namen, de gebouwen tot en met Nederlandse lekkernijen. Mensen stoppen speciaal bij Bakkerij Jaarsma voor Dutch Letters, oftewel onze banketstaven.  Deze bakkerij  staat inmiddels onder leiding van de 4e generatie Jaarsma.  De oprichter is Harmen Jaarsma, broer van Cornelis, geboren op 29-11-1869, hij emigreert 12-03-1894 naar Pella .  Daar trouwt hij op 30-11-1895 te Galesburg met Boene Poortenga, een dochter van een ander achterkleinkind van Oege C.Jaarsma. Samen beginnen zij in 1899 in  Pella de  Jaarsma Bakery .