Touwe, een naam die in 1635 geregistreerd wordt

laatste wijziging maandag 11 maart 2013

De zoon van Claes Janssen, Laurens wordt op 14-1-1635 te Meppel gedoopt als Laurens Claeses Touwe en trouwt omstreeks 1653 met Geessien. Hun 4 zonen, Claes, Albert, Jan en Gerrit, leggen de basis voor de Touwen stamboom. Veel nakomelingen zijn schipper. 

De oudste zoon van Gerrit, Laurens Gerrits Touwen, geboren te Meppel in apil 1710, koopt volgens het register van de 40e-penning op 3 maart 1743 van de Amsterdammer Arent Oostinjen  "een branderije voor 650 gulden" en op 11 januari 1752 "de Lakenwal te Meppel voor 253 gulden".

Opmerkelijk is dat een achterkleinkind van Lammegien Touwen, (*~1742) op 08-12-1811 te Meppel naar haar vernoemd wordt. Zij krijgt de voornamen Lammegien Touwen terwijl haar familienaam Jaspers is!

De meeste Touwen- schippers hebben hun thuishavens in Drenthe, zoals Meppel en Smilde. Meppel is in de tweede helft van de 19e eeuw een nijver stadje gelegen aaneen spoorlijn, een kruispunt van wegen en doorsneden door een aantal kanalen. Die kanalen droegen er in belangrijke mate aan toe Meppel als handelscentrum voor de wijde omgeving een belangrijke rol speelde. Deels was het een overslagplaats waar schepen aanlegden die hun lading in kleinere schepen overbrachten.

De zes volwassen zonen van Klaas Touwen (1818-1906), evenals zijn vader Lourens Touwen (1772-1857) schipper en tevens koopman, treden in de voetsporen van hun vader en worden ook schipper. Opvallend is dat bijna een derde van hun kinderen, zij krijgen er in totaal 67, zeer jong overlijdt. Dit is waarschijnlijk te wijten was aan de toen nog zeer slechte leefomstandigheden aan boord. 

Roelof Touwen (1857-1953) is de op één na jongste zoon van deze Klaas Touwen. Vanaf het jaar 1885 staat bij de rivierberichten in diverse kranten het schip van Roelof Touwen vermeld als hij Lobith passeert. Hij vaart op de houten tjalk "De Onderneming", gebouwd in 1867 te Zwolle. In het Rheinschiffsregister staat vermeld dat Roelof Touwen een Rijnpatent heeft tot Keulen en eigenaar is van De Onderneming. Het schip heeft een vast dek, de bemanning bestaat uit twee personen en het schip is 6000 Deutsche marken waard (Rheinschiffsregistratie 1892).  Roelof vaart vanaf 1882 met zijn vrouw Jenske regelmatig naar Duitsland;  tussen 1885 en  1894 staat het schip in de maanden tussen april en november genoteerd als het Lobith passeert. De bestemmingen zijn behalve Meppel, of Duitsland ook het westen van het land: Amsterdam, Haarlem, Leiden of Soest. Ook Elburg, Doetinchem, Bolsward en Oude Pekela zijn havens die ze aandoen. De thuishaven van het schip blijft Meppel, waar ze aan de Gasgracht liggen, om de hoek van de Heerengracht. Ook de kinderen worden daar geboren, wat betekent dat ze bijtijds thuis waren voor de bevalling.

Eind 1894 overlijdt de Roelofs vrouw Jenske Hodel. Zij overlijdt in het kraambed. Roelof blijft achter met een zoon van 9 jaar, een dochter van 2 jaar en een baby (zoon) van twee weken. Die dochter, Roelofje Touwen, trouwt in 1915 met Adrianus Martinus van der Pol en samen krijgen zij 13 kinderen. Een kleinzoon van hen schreef me in 2013: "Zowel mijn vader Arie Anthonie van der Pol als zijn zus Pietertje hadden/hebben de typische Touwen-bouw: breed, bijna Indisch aandoend gezicht en ook de typische humor en relativeringsvermogen die, volgens onze familie verhalen, van de Touwens afkomstig is. De hoge leeftijden zijn ook typisch voor de Touwens: als ze de barre omstandigheden in de binnenschipperij overleefden, werden ze allemaal heel erg oud."

In 1896 heeft voornoemde Roelof Touwen een ijzeren tjalk laten bouwen en dat schip de naam gegeven van "Vrouw Grietje", naar zijn tweede vrouw Grietje Apperlo, waarmee hij op 22-02-1896 trouwt. Tot 1920 heeft Roelof daarmee gevaren. Daarna werd Gerrit Nout tot 1940 de eigenaar van dat binnenvaartschip. Diens dochter Carolien is in 2010 op zoek gegaan naar dat schip - een speld in een hooiberg. Ze ontdekte dat het schip nog steeds bestaat ! Het is omgebouwd tot woonark en ligt anno 2011 in de Waal bij Tiel.

Klaas' jongste zoon, Jentinus Touwen (1859-1936), was een man van aanpakken. In 1883 trouwde hij op 23-jarige leeftijd met Lummigje Schreur. Uit dit huwelijk worden in de periode 1883-1903 12 kinderen geboren, waarvan er vier als baby/peuter overlijden.  Jentinus legt zijn schip aan de Heerengracht in Meppel, waar zijn vader een tweetal huizen bezat, ter hoogte van de Wilhelminastraat. Aangenomen mag worden dat zijn handel in steenkolen en teerproducten van meet af aan redelijk floreerde.  Rechts een foto van het pand aan de Heerengracht hoek Wilhelminastraat uit 1905; Jentinus staat rechts op de foto .

In 1885 koopt hij, als 36-jarige en vader van 2 kinderen, van zijn vader de beide woonhuizen aan de Heerengracht, met daarachter pakhuizen en open grond, voor fl 8600,-. Jentinus richt de firma Touwen op, een handels- en winkelbedrijfje in turf, steenkool en wat teerproducten. In 1909 treedt Jentinus zijn oudste zoon, Klaas, tot het bedrijf toe en wordt de naam Touwen & Co. Later volgt ook zoon Lourens. Bij het verplaatsen van het bedrijf naar Amsterdam koopt Jentinus in 1921 van zijn zoon Lourens, die vanwege de bedrijfverplaatsing naar Bussum verhuist, een woning aan de Weerdstraat 69 te Meppel. Daar werkt Jentinus sindsdien ook als kruidenier en turfhandelaar. Onderstaande foto is genomen bij het 50-jarig huwelijk in 1933.

Het bedrijf Touwen & Co is tegenwoordig in Zaandam gevestigd en voert als productnaam Tenco.

Een kleinzoon van de oudste broer van Jentinus Touwen is, de naar die broer vernoemde, ds Lourens Touwen (1894-1944). Hij werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gefusilleerd.

Carolien Nout mailde me in maart 2013:  "Al weer een tijdje geleden mailde ik met u over het onderzoek dat ik doe naar het schip van Roelof Touwen (Meppel 1857-1953), het schip de Vrouw Grietje, wat later door mijn familie is overgenomen, de familie Nout uit Everdingen, waar het de Excelsior werd genoemd.  Ik ben nog steeds aan het onderzoeken waar deze schepen gevaren hebben." Zij leverde daarbij nog meer gegevens.